Onze voorouders – de heksen, sjamanen en natuurvolkeren – gebruikten altijd planten en bloemen tijdens ceremonies. In alle culturen over de hele wereld hebben planten en bloemen een centrale rol gespeeld in het ceremoniële leven. Etnobotanisten zullen je dan ook vertellen dat de planten en bloemen die ze bestuderen bijna altijd voor één van de volgende drie dingen gebruikt worden: voedsel, medicijnen en ceremonies.
Dat planten en bloemen zo veel gebruikt werden voor ceremonies komt omdat de ceremonie zelf voortkwam uit de relatie met de aarde en haar cycli, zoals de verandering van de seizoenen, levensveranderingen en de cyclus van leven en dood. Omdat planten en bloemen vaak onderdeel zijn van de cycli van de natuur, is het niet verrassend dat ze een belangrijke rol spelen bij ceremonies.
Wat is een ceremonie?
Laten we eerst nog even kort stilstaan bij de vraag wat een ceremonie is. Een ceremonie is elke actie of reeks acties die wordt ondernomen om een gebeurtenis te markeren, te vieren of bij stil te staan. Soms worden de termen ceremonie en ritueel door elkaar gebruikt, maar er is een verschil. Een ritueel ontstaat wanneer ceremoniële handelingen op een voorgeschreven manier en volgorde worden uitgevoerd en regelmatig worden herhaald. Een ritueel is dus in feite een ceremonie die formeel gemaakt is.
Op welke manier gebruik je planten en bloemen tijdens een ceremonie?
Je kunt planten en bloemen op verschillende manieren gebruiken tijdens een ceremonie. En dat hoeft niet altijd op een grootse manier te zijn. Soms zijn ceremonies klein en eenvoudig, zoals jezelf zalven met rozenwater voordat je een heilige ruimte binnengaat. Ongeacht het type ceremonie of ritueel valt de rol van planten en bloem in te delen in vier categorieën.
1. Esthetiek
Planten en bloemen helpen om de ruimte te verfraaien waardoor deze heilig aanvoelt. Soms is het plaatsen van een bloem voldoende om iets gewoons en alledaags speciaal te laten voelen. Voorbeelden hiervan zijn het gebruik van bloemen op bruiloften en kerstbomen tijdens de kerst. In Ethiopië is gras bijvoorbeeld een integraal onderdeel van traditionele koffieceremonies (de vloer van de ceremoniële ruimte is ermee bedekt).
2. Zuivering
Planten die etherische oliën bevatten hebben een lange geschiedenis als het gaat om het gebruik tijdens ceremonies. Misschien komt dit doordat ons reukvermogen de kracht heeft om emoties en herinneringen op te wekken. Zo wekt de wierook die in de katholieke kerk wordt gebrand heiligheid op. Maar het heeft ook een praktisch doel.
De praktijk van het gebruik van geurige planten tijdens ceremonies komt vaak voor uit een verlangen naar zuivering: van persoon, plaats en ziel/geest. En dat is niet voor niets. Aromatische planten bevatten veel essentiële oliën, die sterke antimicrobiële eigenschappen hebben. Veel heilige ceremonies vonden (en vinden) plaats in grote groepen, waardoor het risico op ziekten toeneemt. Aromatische planten helpen de lucht te zuiveren en ziekten te voorkomen.
3. Symbolisch
In veel culturen worden er betekenissen gegeven aan de planten die bij de ceremonies worden gebruikt. Elke bloem of plant wordt gekozen om een specifieke reden en rol die het moet spelen in de ceremoniële ruimte. Dit kan een actie/uitkomst zijn waarvan wordt aangenomen dat de plant of bloem dit mogelijk maakt, een weergave van een godheid, element of gewenste energie of misschien een bepaalde natuurlijke cyclus. Sommige planten worden bijvoorbeeld als vrouwelijk beschouwd, andere als mannelijk. Elke cultuur ter wereld heeft een sterke traditie van het symbolische gebruik van planten, zowel binnen als buiten de ceremoniële ruimte. Roos wordt bijvoorbeeld gebruikt voor liefde en vrouwelijkheid.
4. facilitator
Planten en bloemen zijn ook krachtige facilitators en worden gebruikt om een meditatieve of tranceachtige staat van zijn op te wekken, te helpen bij de communicatie met het hogere bewustzijn en om energieën te veranderen.
Sommige planten en bloemen worden hierbij ingenomen zoals Ayahuasca (Banisteriopsis Caapi), Peyote (Lophophora williamsil) en tabak (Nicotiana spp.). Andere planten en bloemen worden uitwendig gebruikt door middel van een heilige wassing, smudge (ceremoniële verbranding van planten) of wierook. De planten en bloemen die worden ingenomen, zijn doorgaans sterker en worden gebruikt om visioenen op te wekken, terwijl degenen die uitwendig gebruikt worden milder zijn en helpen een meditatieve toestand op te wekken.
Ceremoniële planten
We noemen in dit blog een aantal voorbeelden van ceremoniële planten. Er zijn er nog honderden en zelfs duizenden die hier vermeld kunnen worden. Sommige wisdom keepers zouden zelfs zeggen dat elke plant een ceremonieel gebruik kent. Laat je dus inspireren door oude tradities en creëer nieuwe met de planten en bloemen die om je heen groeien.
Salie (Salvia spp.)
Salie heeft een lange geschiedenis van ceremonieel gebruik in Noord-Amerika en Europa. In Europa werd salie (Salvia officinalis) door de Roma gebruikt ter bescherming tegen het kwaad en opgenomen in traditionele bruidsboeketten om huwelijksgeluk, een lang leven en wijsheid te brengen. Het was één van de ceremoniële kruiden die door de Romeinen werden gebruikt. Het was zo’n heilige plant dat de Romeinen speciale oogsttechnieken en kleding hadden om het te verzamelen.
In Noord-Amerika werd salie (Salvia apiana) ook voor ceremoniële doeleinden gebruikt: om te zuiveren, energieën te transformeren en te helpen om een meditatieve staat op te wekken.
In Mexico werd salie (Salvia divinorum) gebruikt door de Mazateekse sjamanen in de nevelwouden van Oaxaca om het bewustzijn te veranderen, te communiceren met de geestenwereld en helingsceremonies uit te voeren. In het postkoloniale Mexico wordt salie gezien als een incarnatie van de Maagd Maria en wordt het vaak als ritueel gebruikt om haar aanwezigheid en zegening op te roepen.
Tabak (Nicotiana spp.)
Lang voordat tabak over de hele wereld populair werd in de vorm van sigaretten, was tabak een heilige plant. En tot op de dag van vandaag wordt het nog steeds als heilige plant gebruikt. Er zijn meer dan 60 soorten Nicotiana en er zijn twee soorten die vaak voor ceremoniële doeleinden gebruikt worden. De Nicotiana rustica wordt door veel sjamanistische tradities in Midden- en Zuid-Amerika gebruikt en is veel krachtiger dan de gewone, commercieel geteelde tabak (Nicotiana tabacum). Het wordt ingenomen via een waterpreparaat bekend als Singa of in de vorm van Rapéh, vaak in combinatie met andere ceremoniële planten, waaronder cacao (Theobroma cacao).
De bewustzijnsverhogende eigenschappen lijken voort te komen uit een hoog nicotinegehalte (9 maal hoger dan de commerciële tabak), Harmala-alkaloïden en andere fytochemicaliën.
Tabak wordt gezien als een middel dat de menselijke en geestelijke wereld samenbrengt. Het wordt ook gebruikt om zaken te helpen ‘verenigen’, of het nu tussen stammen of ruziënde familieleden is. Vanwege het heilige karakter wordt tabak ook als offer gebruikt. Traditioneel werd er een offer gebracht vóór het oogsten van medicijnen, de jacht en vóór het begin van religieuze ceremonies. Het werd ook aangeboden aan healers in ruil voor behandeling.
Afrikaantjes (Tagetes spp.)
De prachtige oranje en gele bloemen van afrikaantjes (mariagold) zijn meer dan alleen decoratief. Hoewel ze afkomstig zijn uit Noord- en Zuid-Amerika, worden ze over de hele wereld op grote schaal gebruikt voor ceremoniële doeleinden.
In Mexico staan de afrikaantjes bekend als de ‘flor de muertos’ oftewel de bloem van de doden en wordt hij veelvuldig gebruikt tijdens ceremonies op Dia de los Muertos (2 november). Deze associatie is mogelijk ontstaan uit de overtuiging dat de geur van afrikaantjes de enige geur is die door de geestenwereld kan worden waargenomen. In het precolumbiaanse Mexico vereerden inheemse gemeenschappen aromatische afrikaantjes vanwege zijn geneeskrachtige en magische eigenschappen.
Zapoteken gebruiken afrikaantjes bij hun zuiveringsceremonies en de Huichol roken het tijdens peyote ceremonies om visioenen te versterken.
In India en Nepal spelen afrikaantjes een centrale rol in bijna elk ritueel en elke ceremonie. Ze zijn te vinden ter versiering van kleine huisaltaren, langs de straten tijdens grotere festiviteiten en worden als slingers gedragen voor religieuze en levensvieringen.
Roos (Rosa spp.)
De roos wordt vaak gezien als de koningin van de bloemen en wordt al sinds de oudheid vereerd. Afbeeldingen van rozen , daterend uit 1600 v. Chr., werden gevonden op een fresco in het Knossos-paleis op Kreta en er zijn rozen gevonden in graven van Egyptische farao’s.
De roos komt oorspronkelijk uit Azië, Europa, Noord-Amerika en Noord-Afrika en wordt nu wereldwijd geteeld.
De hele bloem, bloemblaadjes, rozenwater (hydrosol) en etherische olie worden allemaal gebruikt voor ceremoniële en rituele doeleinden. De roos wordt geassocieerd met de godin Venus en wordt als vrouwelijk beschouwd en vaak gebruikt bij ceremonies waarin vrouwen centraal staan. Historisch gezien werd de roos gebruikt in rituelen en ceremonies om liefde aan te trekken en het hart te openen.
Rozenwater wordt gebruikt bij christelijke, islamitische en hindoeïstische religieuze ceremonies. Vaak wordt men gezalfd met rozenwater of rozenolie voordat men een heilige ruimte betreedt voor ceremonie.
Wierook (Boswellia spp.)
Wierook is de aromatische hars van de Boswellia-boom afkomstig van het Arabische schiereiland en Noord-Afrika. Het wordt al duizenden jaren verbrand tijdens religieuze ceremonies. In Egypte, Rome en Griekenland werd het in verband gebracht met de dood en werd het gebruikt om de doden te zalven tijdens begrafenisceremonies en verbrand tijdens rituelen om de voorouders te eren. Het wordt uitgebreid genoemd in de Bijbel en speelt een belangrijke rol in de Christelijke en Joodse tradities. Het wordt nog steeds vaak verbrand tijdens katholieke en orthodoxe ceremonies en vormt samen met mirre (Commiphora myrrha) de heilige wierook die in de tempels in Jeruzalem wordt verbrand. Het wordt gebruikt om de ruimte te zuiveren.
Gedurende een groot deel van de geschiedenis was er zoveel vraag naar, dat het meer waard was dan zijn gewicht in goud.
6 Manieren om kruiden te gebruiken tijdens ceremonies
Er zijn geen regels voor het gebruik van kruiden tijdens ceremonies. Het belangrijkste is de intentie erachter. Gebruik dus je intuïtie en ga ermee aan de slag vanuit je hart in plaats vanuit je hoofd. Hieronder een paar manieren waarom je ceremoniële planten en bloemen zou kunnen gebruiken:
1. Branden
Dit is een eeuwenoude manier om planten en bloemen te gebruiken tijdens ceremonies, of het nu gaat om wierookstokjes of smudgesticks.
2. Borstelen van de huid
Borstelen is het lichtjes vegen van het lichaam of lichaamsdelen met een kruid of een verzameling van kruiden. Deze techniek wordt door sjamanen over de hele wereld gebruikt om negatieve en ongewenste energieën te verwijderen. Het wordt meestal gedaan met verse kruiden, maar je kunt ook gedroogde kruiden gebruiken als dat je voorkeur heeft.
3. Zalving
Dit is het wassen van het lichaam of een deel van het lichaam met kruidenwater of olie. Je kunt kruideninfusies, hydrosolen, geïnfuseerde oliën of verdunde essentiële oliën gebruiken. Delen van het lichaam die gewoonlijk bij ceremonies worden gezalfd, zijn onder meer het hoofd, het hartgebied, de handen en de voeten.
4. Versieren
Versieren is het fysiek plaatsen van planten en bloemen op een ceremoniële manier, zoals bijvoorbeeld op een altaar.
5. Innemen
Of het nu gaat om hun visionaire eigenschappen of om een meditatieve toestand te verdiepen, planten en bloemen worden al duizenden jaren in verschillende vormen voor ceremoniële doeleinden geconsumeerd.
Een aantal van de krachtigere ceremoniële planten, vooral de planten die hallucinogeen zijn, kun je beter alleen onder goede begeleiding nemen. Maar er zijn nog talloze andere manieren om kruiden op een ceremoniële manier in te nemen. Eten en drinken maken vaak deel uit van religieuze ceremonies van veel van ’s werelds grootste religies. Probeer je eigen voedingsmiddelen en dranken te maken waarin kruiden zijn verwerkt. Bijvoorbeeld een speciale thee zetten die gedeeld wordt tijdens een ceremonie.
6. Begraven
In sommige culturen worden planten en andere voorwerpen op een ceremoniële manier begraven. In de Andes-traditie van het maken van despacho’s worden bijvoorbeeld kruiden, voedsel, gekleurd poeder en andere voorwerpen begraven als een geschenk uit dankbaarheid aan Pachamama en de aardgoden. Zelfs als je niet bekend met het ritueel van despacho, kun je je favoriete kruiden begraven om de aarde te danken of het land te eren. Het planten van zaden is in veel culturen ook een ceremonie.
Jaartraining flowers & rituals
Wil jij meer weten over het rituele gebruik van bloemen tijdens ceremonies? In de Jaartraining Flowers & Rituals duiken we diep in de kruidengeneeskunde aan de hand van 9 bloemen en 54 ondersteunende kruiden. Deze bloemen en kruiden worden al eeuwenlang gebruikt in rituelen en ceremonies vanwege hun geneeskrachtige effect en trillingsfrequentie. In deze jaartraining combineren we de oer-oude wijsheid over kruidengebruik met de meest recente science-based kennis.
